Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου UNI.NA. Federico II
Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Μεταβολομικής Ιατρικής
Μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Νέας Υόρκης
Τι είναι η φλεγμονή;
Φλεγμονή είναι η τοπική αντίδραση του οργανισμού σε ερεθισμό, βλάβη ή λοίμωξη (μικρόβια).
Τα συμπτώματα της φλεγμονής συμπεριλαμβάνουν ερυθρότητα στη περιοχή, πρήξιμο, πόνο και αυξημένη θερμότητα.
Πρόκειται για μια προσπάθεια του οργανισμού να «περιχαρακώσει» τη βλάβη και να αυξήσει την συγκέντρωση θρεπτικών συστατικών ώστε να βοηθήσει στην ταχύτερη επούλωση της. Ο πόνος δε, έχει ως στόχο την ακινητοποίηση και προστασία του πάσχοντος μέρους μέχρι πλήρους ίασης. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η φλεγμονή δεν είναι το πρόβλημα αλλά η προσπάθεια του οργανισμού να λύσει ένα πρόβλημα.
Η φλεγμονή ακολουθεί μια βλάβη. Χτυπήσαμε το χέρι μας που στη συνέχεια πονάει και είναι πρησμένο. Το πρόβλημα ήταν το χτύπημα, το πρήξιμο και ο πόνος που αφορούν στην προσπάθεια του οργανισμού να διορθώσει την βλάβη που προκλήθηκε με το χτύπημα.
Οι βλάβες μπορούν να προκληθούν ξαφνικά και βίαια (οξέως) ή σταδιακά και σε σταθερή βάση (χρονίως). Αν το σώμα μας έχει όλα τα συστατικά που χρειάζεται για να επουλώσει, ολοκληρώνει τη διαδικασία και έτσι η φλεγμονή περνά. Αν όχι η διαδικασία χρονίζει και η προσπάθεια επούλωσης γίνεται πρόβλημα η ίδια.
Η κατάληξη (-ίτιδα) προστίθεται στο όνομα του οργάνου που αφορά για χαρακτηρίσει την περιοχή της φλεγμονής. Αρθρίτιδα για τις αρθρώσεις, δερματίτιδα για το δέρμα, αγγειίτιδα για τα αγγεία κ.ο.κ. Αφορά μια πληροφορία που έχει να κάνει με το σημείο της φλεγμονής και όχι με την αίτια που την προκάλεσε.
Τροφές και φλεγμονή
Νέες έρευνες συνδέουν τον τρόπο ζωής και διατροφής μας με τη φλεγμονή και τη προδιάθεση για νόσο.
Η παχυσαρκία, τα καρδιολογικά νοσήματα, ο καρκίνος, η οστεοπόρωση μέχρι και η κατάθλιψη συνδέονται με το τι τρώμε.
Οι τροφές που προάγουν τη φλεγμονή περιλαμβάνουν τις επεξεργασμένες τροφές οι οποίες παρέχουν πολλές θερμίδες ενώ έχουν χάσει το μεγαλύτερο μέρος της θρεπτικής τους αξίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων τροφών είναι η ζάχαρη, το άσπρο αλεύρι, και το επεξεργασμένο αλάτι.
Οι επεξεργασμένες τροφές, σε αντίθεση με αυτές που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία, έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία και ένζυμα(χημικές ενώσεις απαραίτητες για να πραγματοποιηθούν χημικές αντιδράσεις μέσα στο σώμα μας).
Αυτές οι τροφές όταν εισέλθουν στο σώμα μας προκαλούν μεγάλες και απότομες διακυμάνσεις στα επίπεδα του ζαχάρου στο αίμα μας. Το ζάχαρο αρχικά ανεβαίνει απότομα, στη συνέχεια πέφτει απότομα, ανεβαίνει και πάλι κ.ο.κ. Αυτό προκαλεί αυξημένες εκκρίσεις ορμονών που τροφοδοτούν τη φλεγμονή και κυρίως της ινσουλίνης.
Το σώμα μας στη προσπάθεια του να κρατήσει το ζάχαρο στο αίμα στα επιθυμητά επίπεδα, αυξάνει την έκκριση ινσουλίνης. Αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα μας έχουν συσχετισθεί με αυξημένα επίπεδα δεικτών φλεγμονής. Αντιφλεγμονώδεις Τροφές.
Ανάλογα λοιπόν με τις τροφές που τρώμε, ακόμη και εάν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μας κυμαίνονται στα φυσιολογικά επίπεδα όταν είμαστε νηστικοί, μπορεί να έχουμε αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης και προδιάθεση για φλεγμονή.
Ο γλυκαιμικός δείκτης των τροφών είναι μια κατηγοριοποίηση των τροφών ανάλογα με την ταχύτητα που ανεβάζουν το ζάχαρο στο αίμα μας.
Η κατανάλωση τροφών με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη είναι επωφελής για την υγεία μας και έχει αντιφλεγμονώδη δράση. Τέτοιες τροφές είναι τα μήλα, τα πράσινα λαχανικά, το λάδι ελιάς, τα βιολογικά αυγά, τα κρίθινα παξιμάδια.
Οι μη επεξεργασμένες τροφές είναι πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά και έχουν και χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Τροφές όπως αυτές που ανέφερα, αλλά και οι ωμοί ξηροί καρποί, τα ψάρια, οι σπόροι, τα μούρα όπως και βιολογικές τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση περιέχουν φυσικές βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία, πρωτεΐνες, καλά λίπη και ένζυμα τα οποία παρέχουν στο σώμα μας τις βασικές πρώτες ύλες και εξασφαλίζουν μια καλή υγεία.
Σε περιπτώσεις φλεγμονωδών νοσημάτων η συμπλήρωση της διατροφής με βιταμίνη C και φυσικά αντιοξειδωτικά όπως η ρεσβερατρόλη, το άλφα λιποϊκό οξύ, η κουερσετίνη και οι φαινόλες από το πράσινο τσάι μπορούν σύμφωνα με μελέτες να βοηθήσουν σημαντικά στη μείωση της φλεγμονής.
Όταν καταναλώνετε τροφές που είναι πιο κοντά στη φυσική τους κατάσταση και ενισχύετε τους αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς το σώμα σας βιώνει μείωση της φλεγμονής. Αυτό σημαίνει ότι νοιώθετε καλύτερα, έχετε περισσότερη ενέργεια και κάνετε ένα σημαντικό βήμα στο δρόμο για μια πιο όμορφη και υγιή ζωή.